Sắt là một trong những vi chất dinh dưỡng cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Làm thế nào để nhận biết dấu hiệu thiếu sắt ở trẻ? Bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần lưu ý điều gì? Hãy cùng Nuôi Con Thông Thái khám phá chi tiết về cách bổ sung sắt cho bé trong bài viết dưới đây, mẹ nhé!
1. Bố mẹ có nên bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh?
Sắt là một khoáng chất thiết yếu trong chế độ ăn uống, đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng cơ bản của cơ thể, bao gồm cả việc vận chuyển oxy trong máu. Sắt giúp mang oxy từ phổi đến khắp cơ thể, cung cấp năng lượng cho hoạt động hàng ngày và đặc biệt cần thiết cho sự phát triển của não.
Các giai đoạn cơ thể phát triển nhanh như trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi, trẻ mẫu giáo và thanh thiếu niên đều có nguy cơ thiếu sắt cao hơn. Đảm bảo cung cấp đủ sắt cho trẻ sơ sinh đến 2 tuổi là điều quan trọng để đảm bảo sự phát triển tối ưu của trẻ. Tuy nhiên, tình trạng thiếu sắt ở trẻ em vẫn phổ biến, đặc biệt là trong các nước đang phát triển như Việt Nam. Chính vì vậy, việc bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh trở nên vô cùng cần thiết.
Tuy nhiên, cần cẩn trọng khi bổ sung sắt qua đường uống cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là ở những vùng có nguy cơ cao về các bệnh nhiễm trùng virus như sốt xuất huyết, nhiễm trùng đường hô hấp và đường tiêu hóa. Sắt có thể ảnh hưởng đến cơ chế bệnh sinh của nhiều loại bệnh, vì vậy việc bổ sung cần phải được thực hiện cẩn thận.
2. Khi nào thì cần bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh?
Trẻ sơ sinh sẽ được bảo vệ khỏi tình trạng thiếu sắt nếu người mẹ có đủ sắt dự trữ trong thời kỳ mang thai, trẻ được sinh đủ tháng, có trọng lượng bình thường, kẹp dây rốn chậm và được bú mẹ hoàn toàn. Tuy nhiên, hiếm khi tất cả các yếu tố này được đáp ứng và do đó, hầu hết trẻ sơ sinh đều có nguy cơ thiếu sắt trong 6 tháng đầu đời.
Vậy khi nào cần bổ sung thuốc sắt cho bé? Cha mẹ cần xem xét bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh trong các trường hợp sau:
- Trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc nhỏ con hơn so với tuổi thai.
- Bé sơ sinh đủ tháng, sinh ra từ bà mẹ thiếu máu hoặc có các vấn đề sức khỏe có thể dẫn đến thiếu sắt.
- Trẻ từ 4-6 tháng tuổi, bú mẹ hoàn toàn, có nguy cơ thiếu sắt do lượng sắt dự trữ trong thời kỳ mang thai thấp hoặc trẻ sử dụng nhiều sắt hơn khi lớn lên.
- Trẻ từ 6-12 tháng tuổi có chế độ ăn ít chất sắt. Bởi, cơ thể của bé chỉ hấp thụ một lượng nhỏ sắt từ thực phẩm.
- Bé uống sữa bò hoặc sữa dê khi dưới 1 tuổi mà sữa công thức không có đủ hàm lượng sắt cần thiết.
- Trẻ mắc bệnh nhiễm trùng mạn tính, viêm loét dạ dày tá tràng hoặc bị giun sán.
- Trẻ thừa cân hoặc béo phì.
- Bé tiếp xúc với chì trong quá trình phát triển.
3. Hàm lượng sắt cần bổ sung cho trẻ nhỏ
Trẻ sơ sinh đã có sẵn một lượng sắt trong cơ thể. Tuy nhiên, hàm lượng này không cao nên mẹ cần bổ sung kịp thời để bé tăng trưởng và phát triển toàn diện. Việc xác định liều lượng sắt cho bé dưới 1 tuổi thường thay đổi theo từng giai đoạn phát triển. Dưới đây, chúng ta sẽ tìm hiểu về nhu cầu sắt cho trẻ nhỏ dựa trên hướng dẫn của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ:
- Trẻ sơ sinh nhẹ cân (trẻ sinh non hoặc nhẹ cân) cần: 1-2 mg/kg/ngày.
- Trẻ từ 0-6 tháng tuổi (bú mẹ hoàn toàn hoặc một phần) cần: 0,27 mg/ngày.
- Trẻ từ 7-12 tháng tuổi cần: 11 mg/ngày.
4. Dấu hiệu cần bổ sung sắt cho bé sơ sinh
Thiếu sắt là tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh, có thể dẫn đến giảm khả năng hoạt động và tốc độ phát triển của bé. Điều này cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu máu ở trẻ. Bố mẹ cần chú ý để bổ sung thuốc sắt cho bé khi nhận thấy các dấu hiệu sau:
- Da của bé trở nên nhạt hơn so với màu da bình thường.
- Trẻ bú kém, thể hiện sự chán ăn, mệt mỏi và thường xuyên quấy khóc.
- Tay chân của bé thường lạnh.
- Tốc độ tăng trưởng cũng như phát triển về thể chất và trí não của bé diễn ra chậm hơn so với bình thường.
- Trẻ thở nhanh hơn so với tần suất bình thường.
- Trẻ xuất hiện những vấn đề hành vi khác thường.
- Bé thường xuyên mắc phải các vấn đề về nhiễm trùng.
Để xác định thời điểm cần bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh, cha mẹ nên đưa con đến các trung tâm y tế để được kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm vi chất.
5. Hướng dẫn bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh hiệu quả
Bạn có thể sử dụng các cách khác nhau để cung cấp chất sắt cho trẻ sơ sinh bao gồm việc sử dụng ống tiêm hoặc núm vú. Chất sắt thường được hấp thụ tốt hơn khi bé đói, nên hãy cố gắng cho bé uống sắt trước khi cho ăn. Bạn cũng có thể pha chất sắt vào sữa mẹ để làm cho nó có mùi vị thơm ngon hơn. Tuy nhiên, hãy cung cấp sắt cho bé giữa các bữa ăn sau khi bé đã quen với thức ăn đặc. Dưới đây là hướng dẫn bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ:
5.1 Với trẻ sinh thiếu tháng
Nếu trẻ sinh non, bạn nên bắt đầu bổ sung thêm 2 mg/kg/ngày hoặc sử dụng sữa công thức bổ sung sắt cho trẻ chậm nhất là khi bé 1 tháng tuổi và tiếp tục cho đến 12 tháng tuổi.
5.2 Với trẻ sơ sinh đủ tháng, < 6 tháng tuổi
Hầu hết trẻ sơ sinh thường có đủ lượng sắt dự trữ trong cơ thể trong khoảng 4-6 tháng đầu đời, tùy thuộc vào độ tuổi của thai, tình trạng dự trữ sắt của mẹ và thời điểm kẹp dây rốn. Bạn nên bổ sung sắt cho bé sơ sinh từ 4-6 tháng tuổi với liều 1 mg/kg/ngày nếu bé bú mẹ hoặc sử dụng sữa công thức có chứa sắt khi không bú mẹ, cho đến khi bé bắt đầu ăn dặm.
5.3 Với trẻ từ > 6 tháng trở lên
Khi bé bắt đầu ăn dặm từ 6 tháng tuổi, bạn nên:
- Cho bé ăn 2 khẩu phần thực phẩm giàu chất sắt mỗi ngày, chẳng hạn như ngũ cốc tăng cường sắt, thịt xay nhuyễn và đậu xay nhuyễn. Đối với các bé lớn hơn, thực phẩm giàu chất sắt bao gồm thịt đỏ, thịt gà, cá, đậu, và rau xanh đậm màu.
- Sử dụng sữa công thức bổ sung sắt cho bé cho đến khi bé đủ 12 tháng tuổi.
- Hạn chế việc bé uống sữa bò, không cho bé uống quá 710 ml sữa mỗi ngày. Tốt nhất là hãy tránh cho bé uống sữa bò cho đến khi bé đủ 12 tháng tuổi.
- Bạn có thể giúp bé hấp thụ sắt tốt hơn bằng cách cho bé ăn thêm các loại thực phẩm giàu vitamin C, như cam quýt, dưa đỏ, dâu tây, ớt chuông, cà chua, và các loại rau xanh đậm màu trong thực đơn ăn dặm của bé.
6. Các loại thực phẩm bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh
Dựa trên các nghiên cứu, thực phẩm có nguồn gốc động vật thường chứa hàm lượng sắt cao hơn. Mẹ có thể bổ sung vào thực đơn hàng ngày của trẻ những thực phẩm giàu sắt sau đây để đảm bảo bé nhận đủ lượng sắt:
- Thực phẩm từ động vật như trứng, thịt bò, gà tây, gan, pate và nhiều loại thịt khác.
- Hải sản như tôm, hàu, nghêu, sò điệp, cá ngừ, cá thu và nhiều loại cá khác.
- Thực phẩm có nguồn gốc thực vật bao gồm khoai lang, cải bó xôi, cải rổ, củ cải đường và đậu Hà Lan.
- Loại hoa quả như dưa hấu, mận tươi, mơ sấy, nho khô và dâu tây.
- Các sản phẩm khác như cà chua, siro bắp, đậu lăng, đậu hũ và đậu sấy khô.
- Loại bánh mì và ngũ cốc như mì ống và bánh mì trắng.
7. Một số câu hỏi thường gặp khi bổ sung sắt cho bé sơ sinh
Trong quá trình bổ sung sắt cho bé sơ sinh, chắc hẳn mẹ sẽ gặp một số thắc mắc dưới đây:
7.1 Nên bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh vào thời điểm nào trong ngày?
Bổ sung thuốc sắt cho trẻ sơ sinh vào buổi sáng sớm là một lựa chọn tối ưu. Vào thời điểm này, cơ thể của bé đã trải qua một đêm nghỉ ngơi, và hàm lượng sắt trong cơ thể thường ở mức thấp nhất. Buổi sáng cũng là thời điểm axit dạ dày tăng cao nhất trong ngày và sắt được hấp thụ tốt hơn trong môi trường axit.
Do đó, việc cho bé uống sắt vào buổi sáng khi bụng còn đang rỗng (sau bữa sáng 1-2 giờ) không chỉ giúp tối ưu hóa sự hấp thụ của sắt mà còn giảm nguy cơ các tác dụng phụ như chướng bụng, táo bón, hay đầy hơi, để bé có một bữa sáng khởi đầu ngày mới đầy năng lượng và khỏe mạnh.
7.2 Cần bổ sung sắt cho bé sơ sinh đến khi nào?
Bố mẹ cần bổ sung sắt cho bé trong bao lâu? Bạn cần tham khảo lời khuyên của bác sĩ để biết rõ nên bổ sung sắt cho bé nhà mình đến khi nào là phù hợp nhất. Theo khuyến nghị của các chuyên gia y tế, thời gian phù hợp để bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh có thể thực hiện như sau:
- Đối với bé sinh đủ tháng: Bắt đầu bổ sung sắt từ khi bé tròn 4 tháng tuổi và tiếp tục cho đến khi bé có thể ăn được 2 khẩu phần bổ sung mỗi ngày.
- Đối với bé sinh non: Bắt đầu bổ sung sắt cho bé từ khoảng 2 tuần tuổi và tiếp tục đến khi bé đủ 12 tháng tuổi. Đối với các bé bú mẹ, bạn có thể cân nhắc cho bé uống thêm sữa công thức giàu sắt để đảm bảo bé có đủ lượng sắt cần thiết để phát triển khỏe mạnh.
7.3 Tiêu chí lựa chọn thuốc bổ sung sắt phù hợp với trẻ sơ sinh?
Thuốc bổ sung sắt cho trẻ loại nào tốt? Khi lựa chọn thuốc bổ sung sắt cho trẻ em, bạn cần xem xét một số yếu tố quan trọng để đảm bảo chọn sản phẩm phù hợp và an toàn cho bé:
- Thể trạng và độ tuổi của bé: Hãy tuân theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về liều lượng và thời gian phù hợp để bổ sung sắt cho bé, dựa trên tình trạng sức khỏe và độ tuổi của bé.
- Thương hiệu uy tín và cấp phép: Chọn sản phẩm từ các thương hiệu uy tín và đã được cấp phép bởi cơ quan quản lý y tế. Điều này đảm bảo sản phẩm đáp ứng đủ các tiêu chuẩn an toàn và chất lượng.
- Dạng thuốc sắt: Thuốc sắt nhỏ giọt cho trẻ sơ sinh thường dễ dàng để sử dụng hơn. Hãy lựa chọn sản phẩm có dạng lỏng dễ tiêm hoặc pha cùng sữa để cho bé uống.
- Thành phần: Kiểm tra thành phần của thuốc sắt để đảm bảo rằng sản phẩm không chứa các chất bảo quản, chất điều vị, tạo ngọt, tạo màu hoặc các chất có thể gây dị ứng hoặc biến đổi gen cho trẻ nhỏ.
- Tư vấn từ chuyên gia: Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào về lựa chọn thuốc sắt cho trẻ em, hãy thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng của bạn. Họ sẽ cung cấp lời khuyên cụ thể dựa trên tình trạng sức khỏe của bé và nhu cầu dinh dưỡng.
Lựa chọn đúng thuốc bổ sung sắt cho trẻ sẽ giúp đảm bảo bé nhận đủ lượng sắt cần thiết để phát triển khỏe mạnh.
7.4 Lưu ý cần ghi nhớ khi bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh
Những điều lưu ý mà cha mẹ cần quan tâm khi bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho sự phát triển của bé:
- Cho bé bú sữa mẹ: Bú sữa mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu đời và tiếp tục đến ít nhất 2 tuổi là lựa chọn tốt nhất. Sữa mẹ cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và dễ hấp thụ nhất cho trẻ sơ sinh.
- Lựa chọn thời điểm uống thuốc sắt: Nếu bạn cho bé uống thuốc sắt bổ sung, hãy đảm bảo cho bé dùng thuốc trước khi ăn 1 giờ đồng hồ hoặc sau khi ăn khoảng 2 giờ để đạt hiệu quả tốt nhất.
- Tương tác thuốc: Nếu trẻ đang bổ sung canxi hoặc các loại thuốc khác, hãy đảm bảo cách giữa việc dùng thuốc sắt và các loại khác ít nhất là 2 giờ để tránh tương tác thuốc.
- Sự đồng ý của bác sĩ: Đối với bé sơ sinh dưới 6 tháng tuổi, việc sử dụng thuốc sắt bổ sung cần được sự đồng ý và hướng dẫn từ các chuyên gia y tế hoặc bác sĩ để đảm bảo an toàn và đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của bé.
- Lựa chọn sản phẩm tự nhiên: Hãy ưu tiên lựa chọn siro và các chế phẩm tự nhiên khi bổ sung sắt cho bé để giảm nguy cơ táo bón và phản ứng phụ khác.
Nhớ tuân theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng và luôn quan sát tình trạng sức khỏe và phát triển của bé trong quá trình bổ sung sắt.
8. Cách ngăn ngừa tình trạng thiếu sắt ở bé sơ sinh
Những lời khuyên dưới đây sẽ giúp bố mẹ đảm bảo cung cấp đủ sắt cho trẻ sơ sinh của mình để đảm bảo sự phát triển và sức kháng tốt nhất:
- Chế độ ăn uống giàu chất sắt khi mang thai: Thịt đỏ được xem là nguồn cung cấp sắt tốt nhất và mẹ mang thai cần có một chế độ ăn uống giàu chất sắt để đảm bảo cung cấp đủ sắt cho cả bà mẹ và thai nhi.
- Kiểm tra tình trạng thiếu máu trong thai kỳ: Xét nghiệm để kiểm tra tình trạng thiếu máu nên được thực hiện trong thai kỳ để phát hiện sớm và điều trị tình trạng này khi cần. Nếu bác sĩ kê đơn bổ sung sắt, mẹ cần uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
- Bổ sung sắt cho bé bú sữa mẹ: Nếu mẹ đang cho trẻ bú sữa công thức chứa sắt, trẻ có thể nhận đủ lượng sắt cần thiết. Tuy nhiên, nếu mẹ cho con bú sữa mẹ, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc bổ sung sắt cho bé.
- Thực phẩm giàu chất sắt cho trẻ ăn dặm: Khi mẹ bắt đầu cho trẻ ăn thức ăn đặc, cần cung cấp thực phẩm giàu chất sắt như ngũ cốc tăng cường chất sắt, thịt xay nhuyễn và đậu xay nhuyễn. Đối với trẻ lớn hơn, thực phẩm giàu chất sắt bao gồm thịt đỏ, thịt gà, cá, đậu và rau.
- Tăng cường khả năng hấp thụ sắt: Vitamin C giúp thúc đẩy sự hấp thụ sắt trong chế độ ăn uống. Mẹ có thể giúp trẻ hấp thụ sắt bằng cách cho trẻ ăn các loại thực phẩm giàu vitamin C như trái cây họ cam quýt, dưa đỏ, dâu tây, ớt chuông, cà chua và các loại rau có màu xanh đậm.
Vậy là bạn đã biết cách bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh một cách đúng đắn. Đừng quên, việc thay đổi chế độ ăn uống kết hợp sử dụng các chế phẩm chứa sắt là lựa chọn phù hợp. Hãy luôn tìm hiểu kỹ lưỡng để lựa chọn liều lượng phù hợp với bé, đảm bảo an toàn và sức khỏe cho con yêu của bạn!
Ba mẹ hãy đọc thêm những bài viết dưới đây để trang bị thêm nhiều kiến thức bổ ích trong chăm sóc nuôi dạy con nhé!
- Tại sao bé cần vitamin D? Bí kíp bổ sung vitamin D cho trẻ sơ sinh tăng hấp thu?
- Bổ sung kẽm cho trẻ sơ sinh: Chìa khóa cho sự phát triển thông minh và khỏe mạnh!
- Bé biếng ăn nên bổ sung gì? Cách đơn giản và hiệu quả để tăng cường dinh dưỡng cho bé?
Tài liệu tham khảo:
Recommended Guidelines for Preventing and Treating Iron Deficiency Anemia in Infants and Children
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK236499/
Truy cập ngày 22/09/2023
5 Safe Types of Iron Supplements for Kids
https://www.healthline.com/health/parenting/iron-supplements-for-kids
Truy cập ngày 22/09/2023